Een dubbele achternaam geven, onpraktisch of juist handig?

Vanaf 1 januari 2024 kunnen Nederlandse ouders hun kind hun beider achternaam geven. Een dubbele achternaam dus. Veel mensen vragen zich af hoe dit in de praktijk eruit gaat zien, wordt het niet onnodig ingewikkeld met deze keuzemogelijkheden? Hoe dit verder gaat leest u hier.

Sinds de invoering van de Burgerlijke Stand in Nederland in 1811 kregen alle kinderen bij hun geboorte automatisch de naam van de vader. Vanaf 1998 is het ook mogelijk om te kiezen voor de naam van de moeder. In veel andere Europese landen is het al langer mogelijk dat ouders hun beider achternaam geven aan hun kinderen. Zo mogen ouders in Spanje kinderen een dubbele achternaam geven. In Italië krijgen kinderen standaard de achternaam van hun vader en moeder. Maar ook in veel Scandinavische landen bestaat het recht op het geven een dubbele achternaam al langer zoals bijvoorbeeld in Denemarken. Er zijn eigenlijk maar een paar landen waar een dubbele achternaam niet mag, namelijk Duitsland, Zwitserland, Finland en de Baltische Staten.

Tot eind van dit jaar behoort Nederland tot de paar landen in de wereld waar geen dubbele achternaam mogelijk is. Daar komt vanaf januari 2024 verandering in. Niet alleen kunnen alle ouders wiens eerste kind op of na 1 januari 2024 wordt geboren van deze regeling gebruik maken. Ook ouders waarvan het oudste kind is geboren op of na 1 januari 2016 kunnen alsnog kiezen om het kind hun beider achternaam te geven. Vanaf 1 januari 2024 hebben zij één jaar de tijd om alsnog hiervoor te kiezen. De volgorde van de achternamen kan ook worden gekozen. De gekozen achternaam(combinatie) en volgorde geldt vervolgens voor al hun volgende kinderen.

Als er geen keuze wordt gemaakt bij de geboorte en ouders zijn niet gehuwd of geregistreerd  dan krijgt een kind de geslachtsnaam van de geboortemoeder. Als ouders een huwelijk of geregistreerd partnerschap hebben en geen keuze maken dan krijgt het kind de geslachtsnaam van de vader of duomoeder.

Voor de groep mensen die nu al een dubbele of meervoudige achternaam hebben, wordt deze naam ook na 1 januari 2024 als een enkelvoudige geslachtsnaam gezien. Ook zij kunnen dus voor een dubbele achternaam kiezen waardoor de naam van hun kinderen in feite drie- of vierdubbel wordt, zoals bijvoorbeeld Van Bergen Henegouwen - De Boer Janssen. Voor geadopteerde kinderen wordt het mogelijk om een combinatie te kiezen van hun geslachtsnaam bij geboorte en de naam van een van de adoptieouders.

In alle gevallen geldt een maximum van twee namen in totaal. Wanneer kinderen met een dubbele achternaam trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan dan kunnen zij dus uit vier achternamen een combinatie van maximaal twee achternamen kiezen. Dat geldt ook wanneer de kinderen met een dubbele achternaam een kind krijgen, ook dan mogen zij voor hun kind twee achternamen kiezen uit vier mogelijke combinaties.

De vraag is of deze keuzemogelijkheden het naamrecht niet onnodig ingewikkeld en verwarrend maken. Door een maximum van twee achternamen te hanteren wordt het aantal keuzemogelijkheden om achternamen door te geven in ieder geval beperkt. Ook biedt de wet uitkomst voor mensen die buiten Nederland zijn geboren. Voorheen werd hun dubbele achternaam in Nederland geregistreerd als één achternaam waardoor het bij geboorte van hun kinderen of bij scheiding niet meer mogelijk was voor hen om opnieuw achternamen te kiezen. Er was dan nog een procedure tot naamswijziging nodig om eenheid in hun achternamen te brengen.

Het Europese Hof van Justitie heeft in 2008 al eens Duitsland op de vingers getikt omdat het niet toe stond dat een Duits ouderpaar dat tijdens de geboorte van hun zoontje in Denemarken woonde en hun zoontje een dubbele achternaam had gegeven, in Duitsland ook met een dubbele achternaam kon inschrijven. Het Europees Hof heeft geoordeeld dat het erg lastig is om identiteit te bewijzen als een EU-land een familienaam niet erkend die in een ander land wel is toegestaan. Kortom, nu bijna alle landen in de wereld de mogelijkheid van een dubbele achternaam hebben, lost de mogelijkheid van dubbele achternamen in Nederland een heleboel praktische problemen op. Wie een dubbele achternaam niet mooi vindt, kan altijd de achternaam van één van de ouders kiezen.