Wat is de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR)?

Op 1 juli 2021 is een nieuwe wet in werking getreden: de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR). Deze wet verandert de positie van het bestuur en het toezicht op het bestuur van verenigingen, stichtingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. De belangrijkste wetswijzingen worden hier besproken.

Toezicht
Als er in de praktijk sprake is van een toezichthoudend orgaan (zoals een Raad van Toezicht of een Raad van Commissarissen) dan is in de nieuwe wet verduidelijkt dat dit orgaan zich moet richten naar het belang van de rechtspersoon en de daarmee verbonden entiteiten. Ook voorziet de wet in de mogelijkheid om een toezichthoudend orgaan in te stellen. Er wordt van een toezichthoudend orgaan en van een bestuurder in een stichting of vereniging een zekere mate van zorgvuldigheid verwacht, temeer waar het gaat om financieel toezicht houden.

Bestuurdersaansprakelijkheid
De regeling in de wet die het mogelijk maakt om bestuurders van een NV of BV aansprakelijk te stellen in geval van faillissement wegens onbehoorlijke taakvervulling gaat ook gelden voor  bestuurders en toezichthouders van verenigingen, stichtingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. De wettelijke bewijsvermoedens die er gelden voor onbehoorlijk bestuur van NV en BV worden echter niet van toepassing verklaard voor niet-commerciële stichtingen en niet-commerciële verenigingen, maar wel voor rechtspersonen die vennootschapsbelastingplichtig zijn of een jaarrekeningplicht hebben. De bewijsvermoedens zijn dat het niet tijdig deponeren van de jaarstukken en/of een gebrekkige financiële administratie, welke op voorhand worden vermoed een belangrijke oorzaak van het faillissement te zijn. 

Er wordt in de wet dus een onderscheid gemaakt tussen de grote commerciëlere verenigingen en de kleinere stichtingen en verenigingen zoals bij stichtingen die ideële en sociale doelen nastreven. Dit om te voorkomen dat niemand nog bestuurder of toezichthouder van een kleine vereniging wil zijn. 

Tegenstrijdig belang
De regeling over besluitvorming in geval van tegenstrijdig belang bij een NV of BV uit boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is nu ook van toepassing op stichtingen, verenigingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. Deze regeling houdt in dat een bestuurder of commissaris niet mag deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming over een onderwerp indien hij daarbij een direct of indirect persoonlijk belang heeft dat strijdig is met het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Indien het bestuur geen besluit kan nemen omdat alle bestuurders een tegenstrijdig belang hebben, dan dient het besluit te worden genomen door het toezichthoudend orgaan. Bij de stichting is dat de Raad van Toezicht of de Raad voor Commissarissen en bij de vereniging de algemene vergadering of ledenraad.  

Als er geen toezichthoudend orgaan of algemene ledenvergadering is, dan kan het bestuur alsnog een besluit nemen maar moeten ze dit motiveren en die overwegingen schriftelijk vastleggen. Dit geldt ook wanneer er wel een toezichthoudend orgaan is maar die heeft ook een tegenstrijdig belang.

Belet en ontstentenis
Verder dient er een regeling in de statuten te worden opgenomen over belet of ontstentenis voor bestuurders en het toezichthoudend orgaan zoals de Raad van Commissarissen. Niet alleen moet er worden opgenomen wanneer sprake is van belet of ontstentenis maar ook wat er in dat geval moet gebeuren namelijk een tijdelijk bestuurder of commissaris aanwijzen.

Conclusie 
Deze nieuwe wet heeft onmiddellijke werking voor alle reeds bestaande stichtingen en verenigingen. Bepalingen in de statuten van een vereniging of stichting die niet in lijn zijn met de WBTR zijn derhalve ongeldig. Daarnaast zullen een aantal bepalingen moeten worden toegevoegd, bijvoorbeeld over de regeling over belet en ontstentenis en mogelijk een aantal bepalingen over het toezicht. Het kan daarom verstandig zijn om de statuten na te lopen en te wijzigen waar nodig. BW Advocaten kan u hiermee helpen.